یکی از جنبه‌های مهم در نظام حقوقی، شکایت از وکیل است که به منظور حفظ حقوق موکلان و تضمین عملکرد صحیح و اخلاقی وکلا طراحی شده است. در جامعه‌ی حقوقی، وکلا نقشی حیاتی در دفاع از حقوق افراد و اجرای عدالت ایفا می‌کنند. با این حال، گاهی ممکن است تخلفاتی از سوی وکلا رخ دهد که موجب نارضایتی یا متضرر شدن موکلان شود. هدف ما از ارائه این مقاله، آشنایی شما با دلایل طرح شکایت از وکلا، مراحل آن، نحوه شکایت، مجازات وکلا و اعتراض به قرار و رای دادسرا و دادگاه انتظامی وکلا است.
⭐برای دسترسی به آدرس و شماره تماس بهترین وکیل مشهد کلیک کنید!
طرح شکایت از وکیل چه دلایلی دارد؟
اگر وکیلی در انجام وظایف خود تخلف کند، موکل حق دارد از او شکایت کند. تخلفات وکیل محدود به موارد خاصی نیستند و می‌توانند متنوع باشند. مهم‌ترین موارد تخلف وکیل شامل موارد زیر هستند:
- عدم حضور وکیل در جلسات دادگاه و نفرستادن لایحه دفاعیه: این مورد به وظیفه‌ی اصلی وکیل یعنی دفاع از موکل در دادگاه برمی‌گردد.
- استعفای وکیل در زمانی که فرصت کمی برای معرفی وکیل جدید و دفاع از پرونده وجود دارد: این عمل می‌تواند به ضرر موکل تمام شود.
- فاش کردن اطلاعات محرمانه پرونده یا موکل در مواردی که قانونی نیست: حفظ اسرار موکل از وظایف مهم وکیل است.
- ندادن نسخه‌ای از وکالت‌نامه به موکل: این کار حق موکل را برای داشتن مدرک وکالت نقض می‌کند.
- خیانت به موکل: این مورد می‌تواند شامل هر عملی باشد که به ضرر موکل و برخلاف منافع او انجام شود.
- تبانی با طرف مقابل در دعوا: این عمل نقض آشکار وظیفه‌ی وکیل در دفاع از منافع موکل است.
- دریافت هزینه‌ی بیشتر از تعرفه‌ی قانونی بدون توافق با موکل: این کار نوعی کلاهبرداری محسوب می‌شود.
- گرفتن وکالت با استفاده از روش‌های فریبکارانه و متقلبانه: این مورد به نحوه‌ی جذب موکل توسط وکیل اشاره دارد.
- دلالی: این عمل خارج از وظایف قانونی یک وکیل است.
- گرفتن پول برای اعمال نفوذ در مقامات ذی‌صلاح: این کار نوعی رشوه‌خواری و تخلف آشکار است.
این موارد نشان می‌دهند که تخلفات وکیل می‌توانند از عدم انجام وظایف حرفه‌ای تا اعمال غیرقانونی و غیراخلاقی را شامل شوند. هدف از بیان این موارد، آگاه کردن موکلان از حقوق خود و شرایط شکایت از وکیل است.
شکایت از وکیل چه مراحلی دارد؟
گفتیم که وکیل در زمان انجام دادن وظایفش در وکالت امکان دارد که مرتکب تخلفی شود و به موکل صدمه بزند. در چنین شرایطی، موکل حق دارد از وکیل شکایت کند. این فرآیند دارای مراحل مشخصی است که موکل باید طی کند. قبل از اقدام به شکایت، موکل ابتدا باید دلایل خود را بررسی کند تا از موجه بودن آن‌ها اطمینان حاصل کند. اگر موکل به این نتیجه برسد که دلایلش برای شکایت موجه است، باید به کانون وکلا مراجعه کند و شکایت‌نامه تنظیم نماید. پس از ثبت شکایت در کانون وکلا، پرونده به دادسرای انتظامی فرستاده می‌شود.
دادسرای انتظامی پس از بررسی شکایت، ممکن است یکی از دو تصمیم زیر را اتخاذ کند:
- صدور کیفر خواست: در این صورت، پرونده برای رسیدگی به دادگاه انتظامی وکلا ارسال می‌شود.
- صدور قرار منع تعقیب: این تصمیم زمانی گرفته می‌شود که دلایل کافی برای ادامه‌ی رسیدگی وجود نداشته باشد.
اگر کیفر خواست صادر شود، دادگاه انتظامی وکلا فرآیند دادرسی را آغاز خواهد کرد. در صورتی که دادگاه تشخیص دهد که وکیل مرتکب تخلف شده است، یکی از مجازات‌های مقرر در قانون برای وکیل متخلف تعیین خواهد شد.
از طرفی، شکایت از وکیلی که تخلف انجام داده است می‌تواند به دو صورت کتبی یا شفاهی به کانون وکلایی که پروانه وکالت را صادر کرده است، ارائه شود. نکته‌ی قابل توجه این است که علاوه بر شاکی (موکل)، افراد دیگری نیز می‌توانند تخلف وکیل را به صورت کتبی به دادسرای انتظامی وکلا گزارش دهند. این افراد عبارتند از:
- رئیس کانون وکلا
- رئیس شعبه‌ی اول دادگاه عمومی شهرستان
- رئیس شعبه‌ی اول دادگاه تجدیدنظر
- دادستان
روند ثبت شکایت به این صورت است که شکایت کتبی در دفتر کانون ثبت می‌شود و در صورت شکایت شفاهی، مفاد آن در صورت جلسه‌ای نوشته می‌شود که باید توسط شاکی امضا شود.
پس از ثبت شکایت، آن را به دادسرای انتظامی وکلا و دادستان انتظامی کانون ارسال می‌کنند. دادسرای انتظامی وکلا مسئول رسیدگی به تخلف وکیل است. این دادسرا اتهامات وارده به وکیل را بررسی می‌کند و در صورت اثبات آن‌ها، کیفر خواست صادر می‌شود.
چگونه از وکیل طرف مقابل شکایت کنیم؟
در جریان یک دعوای حقوقی، گاهی اوقات وکیل طرف مقابل ممکن است رفتار نامناسبی از خود نشان دهد و به صاحب پرونده توهین کند. در چنین مواردی، فرد توهین‌شده حق دارد از این وکیل شکایت کند.
برای انجام این کار، فرد باید مراحل مشخصی را طی کند. ابتدا لازم است درخواست رسمی خود را به کانون وکلایی که وکیل مورد نظر در آن عضویت دارد، ارائه دهد. این اولین قدم در فرآیند رسمی شکایت است.
پس از ارائه‌ی درخواست، کانون وکلا آن را بررسی می‌کند. این بررسی شامل دو مرحله است: نخست، کانون باید با اصل درخواست شکایت موافقت کند. سپس، بازرسان کانون وکلا درخواست را مورد ارزیابی قرار می‌دهند تا از صحت و اعتبار آن مطمئن شوند.
اگر درخواست شکایت تأیید شود، به بخش دیگری به نام دادسرای انتظامی وکلا فرستاده می‌شود. این بخش مسئولیت رسیدگی به تخلفات حرفه‌ای وکلا را بر عهده دارد. در دادسرای انتظامی، شکایت مورد بررسی دقیق قرار می‌گیرد. این بررسی شامل ارزیابی تمام شواهد، مدارک و ادعاهایی است که در شکایت مطرح شده‌اند.
این روند نشان می‌دهد که شکایت از وکیل طرف مقابل یک فرآیند رسمی و قانونی است که توسط نهادهای تخصصی و قضایی انجام می‌شود. هدف از این فرآیند، حفظ استانداردهای حرفه‌ای در جامعه‌ی وکالت و محافظت از حقوق افراد درگیر در پرونده‌های حقوقی است.
مرجع رسیدگی به شکایت از وکلا چیست؟
مرجع اصلی و رسمی برای رسیدگی به شکایات علیه وکلا، کانون وکلایی است که پروانه‌ی وکالت وکیل متخلف را صادر کرده است. در واقع هر کانون وکلا مسئولیت نظارت بر اعضای خود را بر عهده دارد. وقتی شکایتی علیه یک وکیل در کانون وکلا ثبت می‌شود، این کانون پرونده را به دادسرای انتظامی وکلا ارسال می‌کند.
دادسرای انتظامی وکلا نهادی تخصصی است که وظیفه‌ی رسیدگی به تخلفات حرفه‌ای وکلا را بر عهده دارد. این دادسرا بخشی از ساختار انتظامی کانون وکلا است و مستقل از سیستم قضایی عمومی عمل می‌کند. اگر در جریان رسیدگی به شکایت، مشخص شود که عمل وکیل نه تنها تخلف حرفه‌ای بلکه جرم نیز محسوب می‌شود، موضوع وارد مرحله‌ی جدیدی می‌شود. در این صورت، شاکی می‌تواند شکایت خود را در مراجع قضایی محل وقوع جرم مطرح کند. بنابراین برخی اعمال وکلا می‌تواند هم از جنبه‌ی انتظامی و هم از جنبه‌ی کیفری مورد رسیدگی قرار گیرد.
رسیدگی به جرائم و تخلفات وکلای رسمی بر عهده‌ی دادسرا و دادگاه انتظامی وکلا است. این نهادها معمولاً در مراکز استان‌ها و در محل کانون‌های وکلای دادگستری مستقر هستند. این ساختار، دسترسی آسان‌تر شاکیان به مراجع رسیدگی‌کننده را فراهم می‌کند. همچنین مرکز امور مشاوران حقوقی، وکلا و کارشناسان قوه قضاییه، دارای دادسرا و دادگاه انتظامی مختص به خود است. این ساختار جداگانه به دلیل تفاوت در نحوه‌ی صدور مجوز و نظارت بر این گروه از متخصصان حقوقی ایجاد شده است.
مجازات تخلفات انتظامی وکلا
این مجازات‌ها بر اساس ماده ۷۶ آیین‌نامه‌ی لایحه‌ی قانونی استقلال کانون وکلای دادگستری تعیین شده‌اند:
اخطار کتبی: اولین و خفیف ترین نوع مجازات انتظامی برای وکلای متخلف، اخطار کتبی است. این مجازات به صورت یک هشدار رسمی به وکیل داده می‌شود و معمولاً برای تخلفات جزئی یا اولین موارد تخلف در نظر گرفته می‌شود. هدف از اخطار کتبی، آگاه کردن وکیل از اشتباه یا تخلف صورت گرفته و دادن فرصتی برای اصلاح رفتار است.
توبیخ با درج در پرونده: دومین سطح از مجازات‌های انتظامی، توبیخ همراه با درج در پرونده‌ی وکیل است. این مجازات نسبت به اخطار کتبی شدیدتر است و نشان‌دهنده‌ی جدی‌تر بودن تخلف یا تکرار تخلفات قبلی است. توبیخ به معنای سرزنش رسمی وکیل است و درج آن در پرونده به این معناست که این سابقه‌ی منفی در طول دوران حرفه‌ای وکیل باقی می‌ماند. این مجازات می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر اعتبار حرفه‌ای وکیل داشته باشد.
توبیخ با درج در روزنامه‌ی رسمی و مجله‌ی کانون: سومین و شدیدترین نوع مجازات انتظامی، توبیخ همراه با درج در روزنامه‌ی رسمی و مجله‌ی کانون وکلا است. این مجازات نشان‌دهنده‌ی تخلفات جدی یا تکرار مکرر تخلفات قبلی است. انتشار عمومی این توبیخ، تأثیر قابل توجهی بر شهرت و اعتبار حرفه‌ای وکیل دارد. درج این توبیخ در روزنامه‌ی رسمی به این معناست که اطلاعات مربوط به تخلف وکیل به صورت عمومی در دسترس قرار می‌گیرد. همچنین، انتشار آن در مجله‌ی کانون وکلا باعث می‌شود که سایر اعضای جامعه‌ی حقوقی نیز از این تخلف آگاه شوند.
این سیستم مجازات‌های انتظامی نشان می‌دهد که کانون وکلای دادگستری دارای یک ساختار منظم و سلسله‌مراتبی برای برخورد با تخلفات وکلا است. این مجازات‌ها از خفیف به شدید مرتب شده‌اند و امکان برخورد متناسب با شدت تخلف را فراهم می‌کنند. هدف از این مجازات‌ها اصلاح رفتار وکلای متخلف، جلوگیری از تکرار تخلفات، حفظ اعتبار و جایگاه حرفه‌ی وکالت و اطمینان‌بخشی به جامعه در مورد نظارت بر عملکرد وکلا است.
اعتراض به قرار و رای دادسرا و دادگاه انتظامی وکلا
در مواردی که دادسرای انتظامی وکلا قرار منع تعقیب صادر می‌کند یا دادگاه انتظامی وکلا رأی بر برائت وکیل می‌دهد، ممکن است شاکی همچنان خود را محق بداند. در این شرایط، امکان اعتراض به قرار یا رأی صادرشده وجود دارد. زمانی که دادسرای انتظامی وکلا قرار منع تعقیب صادر می‌کند، دو گروه می‌توانند به این قرار اعتراض کنند: شاکی و رئیس کانون وکلا
مهلت اعتراض برای این دو گروه 10 روز از تاریخ ابلاغ قرار است. برای ثبت اعتراض، باید به دادگاه انتظامی وکلا مراجعه کنند. اگر دادگاه تشخیص دهد که قرار منع تعقیب صحیح نبوده است، خود رسماً وارد مرحله‌ی رسیدگی به پرونده شده و رأی صادر خواهد کرد.
در صورتی که دادگاه انتظامی وکلا پس از رسیدگی به پرونده رأیی صادر کند، امکان تجدید نظرخواهی از این رأی وجود دارد. مهلت تجدیدنظرخواهی 10 روز است و باید در دادگاه عالی انتظامی قضات انجام شود. نکته‌ی مهم این است که حق تجدیدنظرخواهی عمدتاً برای شاکی در نظر گرفته شده است. وکیل یا رئیس کانون وکلا تنها در موارد محدودی می‌توانند درخواست تجدیدنظر کنند.
از طرف دیگر، وکلا در ازای پیگیری پرونده‌ها و دفاع از موکلان خود در مراجع قضایی، مستحق دریافت حق الوکاله هستند. معمولاً مبلغ حق‌الوکاله در قرارداد وکالت مشخص می‌شود. اما در مواردی که در قرارداد مبلغ مشخصی ذکر نشده باشد یا از عباراتی مانند “مطابق تعرفه” استفاده شده باشد، ملاک محاسبه‌ی دستمزد وکیل، آیین‌نامه‌ی تعرفه‌ی حق‌الوکاله‌ی وکیل دادگستری خواهد بود.
کلام آخر
در این مقاله با صفر تا صد دلایل و نحوه شکایت از وکیل آشنا شدید. در صورتی که شما به عنوان موکل، با هر رفتار ناهنجاری مانند کلاهبرداری، خیانت، عدم حضور وکیل در جلسات دادگاه، فاش کردن اطلاعات محرمانه و… از جانب وکیل خود برخورد کردید، می‌توانید از طریق مراجع ذی‌صلاح اقدام نمایید و فرآیند شکایت از وکیل را شروع نمایید. از اینکه تا انتهای مطلب همراه ما بودید از شما قدردانی می‌کنیم. لطفا نظرات، سوالات و پیشنهادات خود را با کاربران سایت وکلای مشهد در میان بگذارید.
