شکایت از کارفرما یکی از حقوق قانونی کارگران است که در قانون کار ایران به رسمیت شناخته شده است. این حق به منظور حمایت از کارگران در برابر سوءاستفاده‌های احتمالی و تخلفات کارفرمایان وضع شده است. در شرایطی که کارفرما از وظایف قانونی خود سرباز زند یا حقوق کارگر را نقض کند، کارگر می‌تواند با مراجعه به مراجع ذی‌صلاح، شکایت خود را مطرح کند. در ادامه این مقاله، شما را با صفر تا صد دلایل شکایت از کارفرما آشنا خواهیم کرد.
⭐برای دسترسی به آدرس و شماره تماس بهترین وکیل مشهد کلیک کنید!
کارفرما کیست؟
پیش از اینکه با عوامل و دلایل شکایت از کارفرما آشنا شوید، لازم است بدانید که کارفرما کیست. طبق ماده ۳ قانون کار، کارفرما می‌تواند یک شخص حقیقی باشد یا حقوقی. شخص حقیقی به معنای یک فرد است، در حالی که شخص حقوقی می‌تواند یک سازمان یا شرکت باشد.
ماهیت اصلی کارفرما این است که او از کارگر می‌خواهد کاری را انجام دهد. این کار به درخواست کارفرما و به حساب او صورت می‌گیرد. در ازای این کار، کارفرما به کارگر حق‌الزحمه پرداخت می‌کند. اما مفهوم کارفرما فراتر از مالک مستقیم کسب‌وکار است.
افرادی که مسئولیت مدیریت کارگاه‌ها را بر عهده دارند نیز کارفرما محسوب می‌شوند. این شامل مدیران و مسئولان مختلف در یک محیط کاری می‌شود. کارفرما مسئول تمام تعهداتی است که در قانون ذکر شده است. او موظف است تمام وظایف و مسئولیت‌هایی را که قانون کار برای او تعیین کرده، رعایت کند و به انجام برساند.
عدم بستن قرارداد با کارگر
یکی از مشکلات رایج و متأسفانه رو به افزایش، خودداری کارفرمایان از عقد قرارداد رسمی با کارگران است. قانون کار به صراحت بیان می‌کند که بستن قرارداد با کارگر ضروری و الزامی است. این قانون برای حمایت از حقوق کارگران وضع شده و عدم رعایت آن می‌تواند عواقب قانونی برای کارفرما در پی داشته باشد.
در صورتی که کارگری با چنین وضعیتی مواجه شود، یعنی کارفرما از بستن قرارداد با او خودداری کند، راه‌حل قانونی برای او وجود دارد. کارگر می‌تواند با جمع‌آوری مدارک و اسناد مربوط به اشتغال خود، به مراجع قضایی مراجعه کرده و شکایت خود را ثبت کند و حتما با بهترین وکیل پایه یک دادگستری در مشهد صحبت کنید و مشاوره لازم را بگیرید.
مدارک و اسنادی که کارگر می‌تواند برای اثبات رابطه کاری خود ارائه دهد، شامل موارد زیر است:
- پرینت ورود و خروج به کارگاه: این سند نشان می‌دهد که کارگر به طور منظم در محل کار حضور داشته است.
- پرینت دریافت حقوق: این مدرک ثابت می‌کند که کارگر در ازای کار خود، از کارفرما حقوق دریافت کرده است.
- نمونه کارهای انجام شده: این موارد می‌توانند شامل گزارش‌ها، پروژه‌ها یا هر نوع خروجی کاری باشند که کارگر در طول دوره اشتغال خود انجام داده است.
با ارائه این مدارک، کارگر می‌تواند ثابت کند که علی‌رغم نبود قرارداد رسمی، یک رابطه کاری واقعی بین او و کارفرما وجود داشته است.
پرداخت مزایایی کمتر از قانون کار
قانون کار در ایران به عنوان یک سند قانونی مهم، وظیفه تعیین حداقل حقوق و مزایای کارگران را بر عهده دارد. این قانون هر ساله بازنگری می‌شود و مقادیر جدیدی را برای حقوق و مزایای کارگران تعیین می‌کند. این بازنگری سالانه با توجه به شرایط اقتصادی کشور، نرخ تورم و سایر عوامل مؤثر انجام می‌شود.
پس از تعیین این مقادیر، تمامی کارفرمایان در سراسر کشور موظف هستند که حداقل این میزان را به کارگران خود پرداخت کنند. با این حال، گاهی اوقات ممکن است کارفرمایانی پیدا شوند که از این قانون تخطی کرده و مبلغی کمتر از حد تعیین شده در قانون کار به کارگران خود پرداخت کنند. این عمل، نقض آشکار قانون کار محسوب می‌شود و می‌تواند عواقب قانونی برای کارفرما در پی داشته باشد.
در چنین شرایطی، قانون از کارگران حمایت می‌کند. اگر کارگری متوجه شود که حقوق و مزایای دریافتی او کمتر از مقدار تعیین شده در قانون کار است، حق دارد از کارفرمای خود شکایت کند. این شکایت می‌تواند از طریق مراجع قانونی مربوطه، مانند اداره کار یا دادگاه‌های صالح، پیگیری شود.
در صورت اثبات این تخلف، کارفرما نه تنها موظف به جبران ما به التفاوت حقوق و مزایای پرداخت نشده خواهد بود، بلکه ممکن است با جریمه‌ها و مجازات‌های دیگری نیز مواجه شود.
اخراج کارگر بعد از دوره کارآموزی بدون پرداخت حقوق
افرادی که سابقه کاری ندارند، گاهی اوقات تحت عنوان کارآموز در محل‌های کاری مشغول به فعالیت می‌شوند. این دوره که به عنوان دوره کارآموزی یا دوره آزمایشی شناخته می‌شود، فرصتی برای کسب تجربه و مهارت برای افراد تازه‌کار و همچنین زمانی برای ارزیابی توانایی‌های آن‌ها توسط کارفرما است. در این دوره، معمولاً کارفرما بر اساس یک قرارداد موقت یا آزمایشی با فرد کارآموز همکاری می‌کند.
یکی از ویژگی‌های مهم دوره کارآموزی یا آزمایشی این است که هم کارآموز و هم کارفرما می‌توانند در طول این دوره، به اختیار خود از رابطه کاری خارج شوند. این انعطاف‌پذیری ممکن است این تصور را ایجاد کند که در صورت قطع همکاری، امکان شکایت از کارفرما وجود ندارد. اما واقعیت این است که حتی در این شرایط نیز قوانینی وجود دارد که از حقوق کارآموز حمایت می‌کند.
بر اساس قوانینی که وجود دارد، اگر کارفرما به صورت یک جانبه و بدون پرداخت کردن حقوق دوره آزمایشی اقدام به قطع همکاری کند، کارآموز حق دارد از او شکایت کند. از سوی دیگر، اگر خود کارآموز تصمیم بگیرد که از رابطه کاری خارج شود، باز هم حق دارد حقوق مربوط به مدت زمانی که کار کرده است را دریافت کند. این قانون تضمین می‌کند که حتی در دوره آزمایشی، کار انجام شده بدون پرداخت نماند.
عدم پرداخت حقوق کارگر بعد از فوت کارفرما
در برخی موارد، ممکن است کارفرما قبل از پایان یافتن قرارداد کاری با کارگر فوت کند. این وضعیت می‌تواند باعث ایجاد ابهام در مورد وضعیت قرارداد و حقوق کارگر شود. برخی افراد ممکن است تصور کنند که با فوت کارفرما، قرارداد کاری نیز خود به خود پایان می‌یابد و وراث کارفرمای متوفی می‌توانند کارگر را بدون پرداخت حقوق اخراج کنند.
اما واقعیت این است که بر اساس قوانین موجود، قرارداد کاری بین کارفرمای فوت شده و کارگر همچنان به قوت خود باقی می‌ماند و کاملاً معتبر است. در چنین شرایطی، وراث کارفرمای متوفی موظف هستند به تعهدات قراردادی عمل کنند. این تعهدات شامل پرداخت حقوق و مزایای کارگر طبق مفاد قرارداد است.
این قانون تنها محدود به موارد فوت کارفرما نیست. در شرایطی که مالک یک کارگاه یا کسب و کار تصمیم به فروش یا اجاره دادن آن بگیرد نیز همین قانون اعمال می‌شود.
اخراج کارگر به دلیل عدم انجام وظیفه
گاهی اوقات، روابط کاری بین کارگر و کارفرما به دلیل عدم انجام وظایف محوله توسط کارگر دچار مشکل می‌شود. در چنین شرایطی، قانون کار راهکارهایی را برای کارفرما در نظر گرفته است.
بر اساس ماده ۲۷ قانون کار، کارفرما حق دارد در صورتی که کارگر وظایف خود را به درستی انجام ندهد، اقدام به اخراج او کند. اما این حق مشروط به رعایت مراحلی است که قانون تعیین کرده است.
اولین گام در این فرآیند، دادن تذکرات شفاهی به کارگر است. اگر این تذکرات مؤثر واقع نشد، کارفرما باید به صورت کتبی به کارگر اخطار دهد. اگر پس از طی این مراحل، همچنان بهبودی در عملکرد کارگر مشاهده نشد، کارفرما می‌تواند اقدام به اخراج کارگر کند. اما نکته مهم این است که حتی در چنین شرایطی، کارفرما موظف است حقوق و مزایای قانونی کارگر را پرداخت کند.
چنانچه کارفرما به دلیل عدم انجام وظیفه کارگر، از پرداخت مطالبات او خودداری کند، این عمل خلاف قانون است. در چنین شرایطی، کارگر حق دارد از کارفرما شکایت کند و حقوق قانونی خود را مطالبه نماید.
پرداخت حقوق کمتر از قرارداد و شکایت از کارفرما
حتی اگر کارفرما و کارگر در ابتدا توافق کرده باشند که حقوقی کمتر از آنچه در قرارداد آمده پرداخت شود، این توافق از نظر قانونی معتبر نیست. قانون کار تأکید می‌کند که کارفرما نمی‌تواند بدون دلیل قانونی بر خلاف متن قرارداد عمل کند.
البته قانون برخی موارد را به عنوان دلایل قانونی برای کسر از حقوق کارگر در نظر گرفته است. این موارد عبارتند از:
- کسر مالیات
- پرداخت حق بیمه
- پرداخت اقساط وام و تسهیلات
- پرداخت اقساط خرید یا اجاره خانه سازمانی
غیر از این موارد، کارفرما مجاز به کاهش حقوق کارگر نسبت به آنچه در قرارداد آمده نیست.
بیمه نکردن کارگر
بیمه کردن کارگران یکی از مهم‌ترین وظایف کارفرمایان است که در قوانین کار و تأمین اجتماعی به صراحت به آن اشاره شده است. این وظیفه قانونی در دو قانون مهم (ماده ۱۴۸ قانون کار و بند الف ماده ۴ قانون تأمین اجتماعی) ذکر شده است.
بر اساس این قوانین، کارفرما موظف است کارگر خود را تحت پوشش بیمه قرار دهد. این وظیفه حتی در صورت رضایت کارگر به عدم بیمه شدن نیز پابرجاست. مدت زمان اشتغال کارگر تأثیری در این وظیفه قانونی ندارد. حتی اگر کارگر برای مدتی کوتاه در خدمت کارفرما باشد، باز هم باید تحت پوشش بیمه قرار گیرد.
در صورتی که کارفرما از بیمه کردن کارگر خودداری کند، کارگر حق دارد از او شکایت کند. این شکایت منجر به الزام کارفرما به بیمه کردن کارگر و حتی پرداخت جریمه می‌شود.
پرداخت نکردن حق ماموریت
حق ماموریت نباید از دستمزد ثابت یا روزانه کارگر کمتر باشد. کارفرما باید هزینه رفت‌وآمد را نیز بپردازد. ماموریت یعنی انجام کار در فاصله حداقل ۵۰ کیلومتر از محل کارگاه یا اقامت حداقل یک‌شبه. اگر کارفرما حق ماموریت را نپردازد، کارگر می‌تواند شکایت کند.
کار کردن بیش از حد معمول و نداشتن تعطیلات و مرخصی
ساعت کاری معمول ۸ ساعت است. افزایش ساعت کاری فقط با رضایت کارگر و حداکثر ۲۴ ساعت در هفته مجاز است. در مشاغل خاص مانند کشاورزی، تغییر ساعت کاری مجاز است. برای مشاغل سخت، حداکثر ۶ ساعت در روز و ۳۶ ساعت در هفته کار مجاز است. اضافه‌کاری بیش از ۴ ساعت غیرقانونی است. در صورت تخلف، کارگر حق شکایت دارد.
کارگر حق یک روز تعطیلی در هفته دارد. کار در روز تعطیل مستلزم پرداخت ۴۰٪ اضافه‌کاری است. کارگران مشاغل سخت تعطیلات تابستانی دارند. هر کارگر حق ۱ ماه مرخصی سالانه دارد. برای کار کمتر از یک سال، مرخصی متناسب محاسبه می‌شود. زمان مرخصی با توافق تعیین می‌شود و در صورت مشکل، کارگر می‌تواند شکایت کند.
عدم پرداخت حق سنوات
حق سنوات یکی از مهم‌ترین حقوق مالی کارگران است که به عنوان نوعی پاداش برای سال‌های خدمت کارگر در نظر گرفته می‌شود و معادل آخرین دستمزد ماهانه کارگر است.
بر اساس قانون، کارفرما موظف است در پایان هر سال کاری یا در زمان پایان همکاری با کارگر، این مبلغ را به او پرداخت کند. این پرداخت باید به ازای هر سال کامل کارکرد انجام شود و برای مدت‌های کمتر از یک سال، به نسبت زمان کارکرد محاسبه می‌گردد.
در صورتی که کارفرما از پرداخت حق سنوات خودداری کند یا در پرداخت آن تأخیر داشته باشد، کارگر حق دارد به مراجع قانونی و قضایی شکایت کند. این مراجع شامل اداره کار، هیئت‌های تشخیص و حل اختلاف کارگری و کارفرمایی و در نهایت دادگاه‌های عمومی می‌شود.
کلام آخر
در این بحث، به بررسی حقوق کارگران و موارد قانونی شکایت از کارفرما پرداختیم. مواردی چون عدم پرداخت حق ماموریت، کار بیش از حد معمول، محرومیت از تعطیلات و مرخصی و عدم پرداخت حق سنوات مورد بررسی قرار گرفت. قانون کار ایران برای حمایت از کارگران، راهکارهایی جهت احقاق حقوق آن‌ها در نظر گرفته است. آگاهی از این حقوق و مسیرهای قانونی شکایت از کارفرما، برای حفظ تعادل در روابط کاری و تأمین عدالت در محیط کار ضروری است.متشکریم از همراهی شما تا پایان مقاله، لطفا نظر خود را با کاربران سایت وکلای مشهد به اشتراک بگذارید.
