خلع ید مشاعی چیست؟ ⚖️【تفاوت خلع ید مشاعی با خلع ید فردی】

یکی از دعاوی معروف که در حقوق مالی و ملکی وجود دارد، خلع ید مشاعی است. ولی خلع ید مشاعی چیست؟ دعوی خلع ید مشاعی مربوط به مالکیت غیر منقول است. زمانی شخصی می‌تواند شکایت‌نامه‌ای را تنظیم کرده و از دادگاه درخواست خلع ید مشاعی را داشته باشد که زمین، اتومبیل یا هر وسیله دیگر شراکتی داشته و به صورت عدوانی به تصرف غیر قانونی شرکای دیگر درآمده است. برای آشنایی بیشتر با دعاوی خلع ید مشاعی، مراحل و نکات مهم آن همراه ما باشید تا اطلاعات حقوقی بیشتری در اختیارتان قرار دهیم.

⭐برای دسترسی به آدرس و شماره تماس بهترین وکیل ملکی مشهد کلیک کنید!

دعاوی خلع ید مشاعی چیست؟

گاهی یک ملک یا مال غیر منقول چند مالک داشته و به آن اموال مشاعی می‌گویند. وقتی شرکا با یکدیگر به مشکل برمی‌خورند، فرد شاکی دعاوی خلع ید مشاعی را آغاز می‌کند. در قانون مدنی خلع ید به معنای سلب حقوق مشاعی و مشترک طرف مقابل است. 

از لحاظ مفهومی بخواهیم توضیح دهیم خلع ید مشاعی چیست؟ ید مشاعی به حقوقی اشاره دارد که به صورت مشترک بین چند نفر با شرکا وجود دارد. معمولاً ید مشاعی در ملک یا اموال غیرمنقول شریکی به کار می‌رود. خلع ید مشاعی یعنی یکی از طرفین موفق شده اجازه مشارکت و تصمیم گیری را از طرفین دیگر به صورت قانونی سلب کند.

برای آغاز خلع ید مشاعی با وکیل مشورت کنید تا پیچ و خم ارائه دادخواست را به طور کامل به شما توضیح دهد. پس از ارائه دادخواست به دادگاه، اسناد و ادله مورد نیاز را پیوست کرده و تسلیم قاضی کنید. قاضی با توجه به مدارک ارائه شده و دفاعیات شما تصمیم می‌گیرد که حقوق مشاعی را از طرف مقابل سلب کرده یا حقوق مشاعی را به صورت منصفانه و عادلانه بین طرفین مشخص کند تا اختلاف بین شرکا به صورت قانونی و عادلانه رفع شود.

بنابراین افرادی که مال مشترک دارند و با طرف مقابل به مشکل خاصی برخورده‌اند همچنین احساس می‌کنند حقوق آنها توسط یکی از شرکا ضایع شده، بهتر است از طریق قانون اقدام کرده و خلع ید مشاعی را دادخواست کنند. 

تفاوت خلع ید مشاعی با خلع ید فردی چیست؟ 

ما توصیه می‌کنیم برای ارائه دادخواست خلع ید حتماً با وکیل مشورت کنید. چون خلع ید به دو دسته مشاعی و فردی تقسیم شده و هر کدام دو مفهوم کاملاً متفاوت از یکدیگر هستند. اگر شما این دو مفهوم را به خوبی درک نکنید، تنظیم دادخواست کار مشکلی بوده و ممکن است اشتباهاتی در تنظیم و ارائه آن داشته باشید. 

خلع ید مشاعی بین چند شریک بوده و قاضی تصمیماتی را در نظر می‌گیرد تا حقوق طرفین به صورت منصفانه و عادلانه رعایت شود. ولی در خلع ید فردی تنها یک نفر مالک یک زمین یا مال غیر منقول بوده و به خاطر مواردی مالکیت خود را به طور کامل از دست می‌دهد. 

رسیدگی خلع ید مشاعی تنها توسط دادگاه و با توجه به تصمیم قاضی اعمال می‌شود. ولی در خلع ید فردی وکلای طرفین می‌توانند با یکدیگر مذاکره کرده و روش‌های قانونی را برای حل اختلاف در نظر بگیرند. اگر مالک یا مدعی با مذاکره نتوانستند اطلاعات خود را حل کنند، در مرحله بعدی به قانون  و دادگاه مراجعه می‌کنند. 

مراحل شکایت خلع ید مشاعی چیست؟

در ادامه خواهیم گفت مراحل شکایت خلع ید مشاعی چیست؟ در گام اول، یکی از شرکا دادخواست خلع ید مشاعی را ارائه می‌دهد. ارائه دادخواست به دو روش حضوری و اینترنتی در سامانه ثنا انجام می‌شود. پس از ارائه دادخواست، شکایتنامه به دادگاه یا مرجع قضایی مربوطه ارسال می‌شود.

 سپس برگه احضاریه به شرکای دیگر ارسال می‌شود تا آنها در جلسه دادگاه شرکت کرده و از حق خود در برابر ادعاهای خواهان دفاع کنند. در جلسه دادگاه هر دو طرف مدارک و ادله لازم را به قاضی پرونده ارائه می‌دهند تا قاضی بر اساس آنها تصمیمات لازم را اتخاذ کند.

دادگاه یا مراجع قضایی بررسی‌های لازم را بر روی، نوع دفاعیه، شواهد و مدارک را انجام داده و از شهود مشاهداتی تحقیق می‌کنند. در نهایت، دادگاه یا مرجع قضایی تصمیم می‌گیرد که آیا خلع ید مشاعی صورت بگیرد یا نه؟ و اموال مشترک چگونه تقسیم شود؟ حکم‌هایی که برای خلع ید مشاعی اعمال می‌شود، شامل تقسیم اموال، تعیین وضعیت مالی، سلب مالکیت دیگر شرکا، واگذار کردن و فروش مال به یکدیگر و… است.

مدارک لازم برای خلع ید مشاعی

تمامی مدارک هویتی و ثبتی برای دادخواست خلع ید مشاعی لازم و ضروری است. فردی که شاکی بوده و دادخواست خلع ید را آغاز کرده، باید کارت ملی هوشمند و شناسنامه خود را ارائه دهد. اگر اختلاف آنها بر روی زمین است سند رسمی مالکیت ملک زمین یا آپارتمان، همچنین سند رسمی یا قولنامه‌ای را به دادخواست پیوست کنند که بین طرفین امضا شده است.

گاهی هیچ سند رسمی برای ملک و اموال غیر منقول وجود ندارد. بنابراین شرکا مجبور هستند شهودی را به دادگاه معرفی کنند تا بر اساس شهادت آنها قاضی تصمیم گیری کند. برای محاسبه هزینه دادرسی، فرم ارزش منطقه‌ای نیز تهیه شود تا بر اساس آن ارزش ملک محاسبه شود. 

از دیگر اسناد باید به دادخواست خلع ید مشاعی اشاره کنیم. در مراحل اولیه  دادخواست به صورت کتبی و با دقت فراهم می‌شود. دادخواست شامل نام شرکای دخیل، جزئیات مربوط به خلع ید مشاعی مانند تقسیم اموال مشترک، حقوق و تعهدات مشترک و… و خواسته‌های حقوقی باشد.

سند موافقتنامه‌ها یا قراردادهای قبلی برای قاضی مهم است. اگر قبلاً موافقت‌نامه‌ یا قراردادهایی برای مواردی مانند تقسیم اموال یا موارد مشابه امضا شده است، کپی برابر اصل این مدارک همراه با دادخواست پیوست شود.

خلع ید در چه مواردی است؟ 

برای درخواست خلع ید مشاعی، دلایل و علت‌های برای خواهان به وجود آمده و بر اساس آن اجازه دارد، دادخواست خلع ید را تنظیم کند. ناتوانی یکی از شرکا در ادامه مشارکت در مشاعی یکی از موارد است. اگر یکی از شرکا در مشاعی ناتوان بوده و و قدرت فعالیت ندارد،  بهتر است از مشارکت عقب کشیده و با دیگر شرکا مسالمت آمیز رفتار کند.

اگر همه شرکا تصمیم گرفته‌اند از مشاعی خارج شوند، می‌توانند به دادگاه درخواست خلع ید مشاعی را ارائه دهند تا قاضی به صورت منصفانه و قانونی ملک مورد نظر را بین شرکا تقسیم کرده و منافع مالی هر کدام را در نظر بگیرد. ولی دلیل اصلی خلع ید مشاعی، نقض شرایط توافق‌نامه مشارکت از طرف یکی از شرکا است.

 اگر یکی از شرایط توافق‌نامه توسط یک یا چند شریک نقض شده باشد، مانند عدم تسویه حساب‌های مالی در زمان تعیین شده و… شرکا می‌توانند از دادگاه درخواست خلع ید مشاعی را داشته باشند.

مدت زمان اجرای حکم خلع ید

اکثر کاربران می‌خواهند بدانند مدت زمان اجرای حکم خلع ید مشاعی چیست؟ حکم خلع ید که توسط دادگاه بدوی صادر می‌شود،  قابل تجدیدنظرخواهی است. طرفین دعوی می‌توانند در مدت 20 روز پس از صدور حکم خلع ید، درخواست تجدیدنظرخواهی را در دادگاه تجدید نظر استان مطرح کنند.

اگر تجدیدنظرخواهی در این مهلت ارائه شود، دادگاه مسئولیت بررسی آن را دارد. اما پس از سپری این مهلت، حکم خلع ید به حالت قطعی در آمده و فرد محکوم ملزم به رعایت حکم است. در واقع در کمتر از یک ماه حکم خلع ید مشاعی باید اجرا شود.

خلع ید مشاعی مالی است یا غیر مالی

در حقوق مدنی، خلع ید به معنای لغو یا برکناری از مالکیت یا حقوق دارایی است. این مفهوم به وضعیتی اطلاق می‌شود که یک شخص از یک دارایی مثل ملک یا دیگر اموال قانونی خود خارج می‌شود. تمام مراحل رسیدگی به  دعاوی خلع ید مشاعی در دادگاه مدنی صورت گرفته و هدف اصلی آن حل اختلافات مالی یا دارایی بین طرفین است. 

با توجه به موارد فوق دعاوی خلع ید مشاعی کاملاً مالی بوده و با ماهیت تصرف عدوانی متفاوت است. چون دعوای خلع ید معمولاً به حقوق مالی مرتبط با دارایی‌ها و مالکیت اشاره دارد، در حالی که تصرف عدوانی حق استفاده فرد را از او سلب می‌کنند.

مسئولیت‌ها و حقوق طرفین پس از انجام خلع ید مشاعی

وقتی حکم خلع ید مشاعی توسط حاکم مشخص شد، ناظرین دولت بر اجرای آن نظارت می‌کنند. پس از انجام خلع ید مشاعی، که به معنای جدا شدن و تفکیک دارایی‌ها و اموال مشترک دو طرف است، مسئولیت‌ها و حقوق هر طرف به طور قابل توجهی تغییر می‌کند. 

حق تقسیم دارایی‌ها: پس از خلع ید مشاعی، هر طرف حق دارد که دارایی‌ها و اموال مشترک را طبق توافق یا بر اساس قوانین مربوطه تقسیم کند.

حق تصرف در اموال خود: هر طرف بعد از خلع ید مشاعی حق تصرف در دارایی‌ها و اموال خود را خواهد داشت و طرف دیگر حق دخالت در مالکیت یا مدیریت دارایی‌های او را ندارد.

مسئولیت‌های مالی و بدهی‌ها: هر طرف باید بر اساس توافق یا قوانین مربوطه مسئولیت بدهی‌ و وام مشترک یا انفرادی را به عهده بگیرد.

پس از خلع ید مشاعی، طرفین می‌توانند توافقاتی در خصوص تقسیم دارایی‌ها، تعهدات مالی، حقوق و وظایف نسبت به یکدیگر را داشته باشند. این توافقات به صورت توافق‌نامه یا دیگر اسناد رسمی ثبت می‌شوند تا در آینده مشکلاتی برای طرفین ایجاد نشود. در نهایت، پیشنهاد می‌شود که هر طرف قبل از انجام خلع ید مشاعی، با یک وکیل مشورت کنند تا حقوق و تعهدات خود را به نحو مطلوب و مطابق با قوانین مربوطه تضمین کند.

رای وحدت رویه خلع ید مشاعی چیست؟

رای وحدت رویه خلع ید مشاعی یک تصمیم قضایی و حقوقی است.  با زبان ساده رای وحدت رویه خلع ید مشاعی، استاندارد مشترکی برای رسیدگی به موارد خلع ید مشاعی بوده و توسط دادگاه‌ها تعریف شده است. این روش تصمیم‌گیری قضایی به منظور ایجاد یک سازوکار عادلانه و منطقی برای حل اختلافات مربوط به تقسیم دارایی‌های مشترک به کار می‌رود.

هدف اصلی رای وحدت رویه خلع ید مشاعی، ارائه یک پروتکل حقوقی به دادگاه‌ها است تا با توجه به معیارهای مشخص، قاضی تصمیماتی لازم را اتخاذ کند. به عنوان مثال توافقات قبلی طرفین و شرایط فعلی، درخواست‌های خلع ید مشاعی را با دقت بیشتری بررسی کرده و با پرونده‌های مشابه آن را مقایسه کند. دادگاه‌ها با استفاده از رای وحدت رویه می‌توانند از تجربیات گذشته و موارد مشابه استفاده کرده و با توجه به پیچیدگی‌های هر پرونده، تجربه بیشتری کسب کنند.

دفاع در دعوی خلع ید مشاعی

بهترین دفاع در دعوی خلع ید مشاعی چیست؟ به خاطر پیچیده بودن دعاوی خلع ید مشاعی توصیه می‌کنیم، قبل از ارائه پرونده با وکلا در تماس باشید تا آنها شرایط لازم را برای پرونده شما توضیح دهند. گاهی خلع ید مشاعی به صورت ایجابی و غیر ایجابی است. همچنین مفاهیمی مانند شرعی و غیر شرعی نیز در خلع ید مشاعی تاثیرگذار است. 

ایجابی بودن و شرعی بودن خلع ید مشاعی دو مفهوم جداگانه بوده و مدعی در دفاع به آنها اشاره می‌کند. دفاع کننده باید ثابت کند که خلع ید به صورت ایجابی نشده و اگر هم ایجابی است، دلایل و شواهد لازم را برای عدم قبول خلع ید مشاعی  را به مراجع قضائی تقدیم کند.

در صورتی که خلع ید به صورت ایجابی انجام شده، خواهان با ارائه شواهد، ثابت می‌کند که شرایط اجباری برای ایجاب خلع ید مشاعی وجود نداشته است. گاهی خلع ید انجام شده با قوانین شرعی مطابقت ندارد، بنابراین فرد می‌تواند تجدید نظر خواسته تا خلع ید مشاعی در شرایطی انجام شود که از نظر شرعی قابل قبول باشد. 

ماده قانونی خلع ید مشاعی

ماده 308 قانون مدنی یکی از قوانینی از که به خلع ید مشاعی اشاره می‌کند:  غَصب اِستیلاء بر حق غیر است به نَحوِ عُدوان، اثبات یَد بر مال غیر بدون مجوز هم در حکم غصب است.

 این متن به طور خاص به مواردی اشاره دارد که در آنها یک شخص یا چند نفر، بدون اجازه یا عدوانی بر مال یا حقوق دیگری استیلاء یا غصب می‌کنند. این اقدام شامل کنترل یا تغییر غیر قانونی بر مال یا دارایی‌های فرد دیگر است.

در حقوق، مفهوم خلع ید مشاعی به وضعیتی اطلاق می‌شود که دو یا چند نفر به طور مشترک دارای یک مال یا دارایی هستند و یکی از آن‌ها می‌خواهد از این تقسیم به طور اجباری خارج شود یا مالکیت دیگران را به نحوی تصرف کند تا به طور عملی به آن‌ها ضرر برساند. 

زمانی قانون حق دخالت در دعوای خلع ید مشاعی را دارد که تصرف شرکا یک اقدام ناعادلانه بوده و به عنوان عمل غصب تلقی می‌شود. مفهوم غصب و استیلاء بر مال غیر با مجوز و اثبات یَد بر این مال یا دارایی، به وضوح به مفاهیم حقوقی مربوط به خلع ید مشاعی اشاره داشته و در قانون به منظور حفظ حقوق مالکیت و جلوگیری از اعمال ناعادلانه برای تقسیم مال مشترک تنظیم شده است.

نکات مهم در دعوای خلع ید

اگر به دنبال درخواست خلع ید هستید در قدم اول بدانید منظور از دعاوی خلع ید مشاعی چیست؟ دعوای خلع ید به دلیل تقسیم نامنصفانه مال، عدم توافق بر سر مالکیت، یا دیگر دلایل مشابه پیش می‌اید. یکی از نکات حائز اهمیت، توقیف یا رهن ملک مورد ادعا است. 

خواهان یا دیگر شرکا می‌توانند ادعا کنند که ملک در رهن وام یا بدهی است. ولی طبق قانون توقیف یا رهن ملک هیچ مانعی برای استماع دعوای خلع ید ایجاد نمی‌کند. یعنی وجود بدهی یا بستانکاری به تنهایی مانعی برای پرداختن به دعوای خلع ید نخواهد بود.

در مواردی که ملک مشاع بین چند نفر بوده و دعوای خلع بر علیه یکی از شرکای ملک مشاع نیز مطرح شود، هیچ کدام حق تعرض به ملک را نخواهند داشت حتی خواهان پرونده؛ به طور مثال، اگر یکی از شرکای ملک مشاع، خواستار خروج یا تقسیم مال باشد، قانونی برای حل این اختلافات وجود دارد. ماده ۴۳ قانون اجرای احکام مدنی به وضوح تعیین می‌کند که در صورت صدور حکم به خلع ید، تمام ملک مشاع باید تخلیه شود.

در نهایت، دعوای خلع ید نیازمند بررسی دقیق شرایط مالی، حقوقی و قراردادی میان شرکای ملک مشاع بوده و از جوانب مختلف می‌توان به آن رسیدگی کرد. چون قوانین و تبصره‌های زیادی در مورد خلع ید وجود دارد، فرد عادی به تنهایی نمی‌تواند دادخواست آن را انجام دهد. بنابراین برای پیشبرد پرونده حتماً به مشورت وکلای متخصص احتیاج خواهد داشت.

شرایط خلع ید مشاعی

خلع ید مشاعی یک نوع خاص از دعاوی حقوقی است. در ادامه خواهیم گفت شرایط خلع ید مشاعی چیست؟ خواهان یا درخواست کننده، مالک قانونی و ثبتی مالک بخش خاصی از ملک مشاعی بوده و سند رسمی و ثبتی محکمه پسند داشته باشد.

به همراه سند رسمی  مدارک و ادله‌ای به دادگاه ارائه شود که عدوانی بودن تصرف توسط  سایر شرکا را ثابت کند. دادخواست خلع ید مشاعی فقط در صورتی امکان‌پذیر است که مال غیر منقول باشد. یعنی قابلیت انتقال به مشارکت‌کنندگان دیگر در ملک مشاعی امکان پذیر باشد. 

 هزینه دادرسی برای دعاوی خلع ید مشاعی بر اساس ارزش منطقه‌ای ملک مشاعی محاسبه می‌شود. این هزینه شامل هزینه‌های مربوط به محاکمه و دیگر هزینه‌های قانونی بوده و برای رسیدگی به دعوای خلع ید مشاعی پرداخت می‌شود. بدون پرداخت هزینه قانونی جلسات خلع ید آغاز نمی‌شود.

کلام آخر 

در مطالب فوق به طور کامل توضیح دادیم خلع ید مشاعی چیست؟ از مهمترین شرایط آغاز پرونده خلع ید مشاعی مالک بودن شاکی و حقوق مالکیت او است. این پرونده مانند پرونده‌های دیگر دارای هزینه دادرسی بوده و هزینه آن بر اساس ارزش و موقعیت جغرافیایی ملک توسط کارشناس دادگاه تعیین می‌شود. دعوی خلع ید مشاعی نکات زیادی را در بر می‌گیرد از جمله آنها می‌توان به ایجابی و شرعی بودن آن اشاره کرد. افراد برای اینکه بتوانند حقوق خود را به طور کامل از شرکای خود بگیرند بهتر است با وکلایی مشورت کنند که نام آنها در سایت وکلای مشهد درج شده است. این وکلا تجربه طولانی و طلایی در پرونده‌های ملکی مالی و تجاری داشته و به راحتی شما را راهنمایی خواهند کرد. متشکریم از همراهی شما لطفا نظراتتان را با ما در میان بگذارید.